19kwiecień2024 ISSN 2392-1684

: Odsłony: 10763

00-DSC 3906-nb

Pod koniec XX wieku w Polsce pojawiły się statki pasażerskie zaprojektowane i zbudowane w byłym Związku Radzieckim. Oprócz opisywanych już typów „Fontanka” i „Moskovskij” eksploatowane są w naszym kraju trzy statki typu „Moskwa”. Są to „ODRA QUEEN” i „PEENE QUEEN” w Szczecinie oraz „MARINA” na wodach Zatoki Gdańskiej. Polski wątek pojawia się też w historii statku „NERIJA”, który przez krótki okres nosił biało-czerwoną banderę. Niestety, los okazał się dla niego niełaskawy i jest to historia bez happy-endu. Ale zacznijmy od początku.

Projekt „Moskwy” powstał w 1965 roku w Centralnym Biurze Konstrukcyjnym Taboru Rzecznego w Moskwie. Oznaczono go jako R-51. Statek przeznaczony był głównie na rzeki do obsługi pasażerskich linii podmiejskich, a także połączeń pomiędzy miastami w rejsach nie dłuższych niż 6 godzin. Późniejsze wersje mogły także odbywać podróże na wodach osłoniętych przy ograniczonych warunkach pogodowych. Prototyp, nazwany „Москва-1” zbudowała w 1969 roku moskiewska stocznia Moskowskij Sudostroitelnyi i Sudoremontnyi Zavod. Statek ten eksploatowany jest w stolicy Rosji do dnia dzisiejszego.

Jednostki typu R-51 są najdłuższą serią budowaną w moskiewskiej stoczni. Łącznie z wersją eksportową (oznaczoną R-51E) dla Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Austrii, Bułgarii, Czechosłowacji, Francji, Holandii i Węgier zbudowano w sumie ponad 400 jednostek. Część z nich produkowana była w sekcjach, a następnie montowana w stoczniach w Rostowie nad Donem, Nowosybirsku i Ułan-Ude.

„Moskwy” eksploatowane są nadal w Rosji, w Polsce, Holandii, Austrii, Czechach i Słowacji, na Ukrainie, na Łotwie, na Węgrzech i we Francji. Pływają na trasach podmiejskich i w rejsach spacerowych. Na większośći z nich dokonywano różnych modernizacji, zmieniano ich wyposażenie, na niektórych wbudowano nawet komfortowe kajuty.

Kadłub statku wykonany jest ze stali. Na pokładzie głównym znajduje się dość obszerna nadbudówka z jednym salonem na dziobie i drugim, jasnym salonem na śródokręciu. Duże okna zapewniają pasażerom dobrą widoczność. Na tym poziomie znajduje się też niewielki snack-bar. Dwa wejścia z każdej burty pozwalają na swobodne wejście do salonów. Tylne wyjście prowadzi na pokład rufowy z odsuniętą nieco od burt nadbudówką, w której mieszczą się toalety, pomieszczenia załogi oraz wejście do siłowni.

Na pokładzie górnym w części dziobowej mieści się sterówka z pomieszczeniem socjalnym dla kapitana, a za nimi spora, zadaszona część dla pasażerów z ławkami. Prowadzą nań dwie pary schodów, jedne z salonu na dziobie, drugie z pokładu rufowego.

Napęd stanowią dwa silniki wysokoprężne o łącznej mocy 300 KM. W stanie fabrycznie nowym zapewniały one „Moskwom” prędkość do 24 km/godz. Dzisiaj prędkości tej statki najprawdopodobniej już nie osiągają. Wyposażenie ratunkowe składa się tratw pneumatycznych, pływaków oraz pasów ratunkowych.

*

Pierwszymi „Moskwami” w Polsce były „JAGIENKA” i „DANUSIA”.

Zbudowano je w 1990 roku w ZSRR na zamówienie Przedsiębiorstwa Państwowego Żegluga Szczecińska w Szczecinie i sprowadzono do Polski rok później. Statki eksploatowane były w rejsach wycieczkowych po porcie szczecińskim. Pod koniec sezonu 1991 zmieniono im nazwy - „Jagienkę” nazwano „ODRA QUEEN”, a „Danusię” - „PEENE QUEEN”. Przez pewien czas oba statki pływały w rejsach wolnocłowych do Niemiec. Od 2001 roku ich armatorem jest „Polsteam-Żegluga Szczecińska Sp. z o.o. w Szczecinie. W bieżącym sezonie eksploatowane są w porcie szczecińskim w rejsach wycieczkowych.

„PEENE QUEEN” ex „Danusia”

bud. 1990r. Moskowskij Sudostroitelnyi i Sudoremontnyi Zavod, Moskwa. Numer budowy: S-254; Projekt: R-51E; wyporność pełna: 101,58 t.; długość całkowita: 38,29 m; długość na linii wodnej: 37,90 m; szerokość: 6,50 m; wysokość burt: 1,70 m; wysokość statku nierozbieralna: 5,65 m; zanurzenie: 1,23 m.; napęd główny: 2 silniki wysokoprężne 6 cylindrowe typu 3D6Cz2 produkcji Mechaniczeskij Dvigatelnyj Zavod, Baranul; 2 śruby napędowe; załoga 3-4 osób; pasażerów: 137; numer IMO: 8983272 .

„ODRA QUEEN” ex „Jagienka”

bud. 1990r. Moskowskij Sudostroitelnyi i Sudoremontnyi Zavod, Moskwa. Numer budowy: S-256; Projekt: R-51E; wyporność pełna:101,08 t.; długość całkowita: 37,91 m; długość na linii wodnej:37,41 m; szerokość:6,50 m; wysokość burt: 1,70 m; wysokość statku nierozbieralna: 5,65 m; zanurzenie: 1,23 m.; napęd główny: 2 silniki wysokoprężne 6 cylindrowe typu 3D6Cz2; produkcji Mechaniczeskij Dvigatelnyj Zavod, Baranul; 2 śruby napędowe; załoga 3-4 osób; pasażerów: 137; numer IMO: 8987711.

**

Kolejna „Moskwa” pojawiła się na Zalewie Wiślanym w roku 1993. Nazywała się „MARINA”.

Statek sprowadziła z Petersburga elbląska firma Żegluga Quatro, Elbląg został też jego portem macierzystym. Była to jednostka stosunkowo młoda, zbudowana w 1990 roku i nazwana „BEREGINJA”. Jej armatorem był Intergemeres z Leningradu (dzisiejszego Petersburga). „Bereginję” przebudowano tak, aby mogła ona wychodzić na Bałtyk w rejsach do 1,5 Mm od portu schronienia. „Marina”, jak statek przemianowano po przybyciu do Elbląga, pływała do Krynicy Morskiej i Fromborka, a w niektóre dni tygodnia również z Elbląga do Kaliningradu. W 1995 roku wzięła ją w dzierżawę firma Halex z Elbląga. Była tam jednak niedługo, już po roku Marinę nabyła Żegluga Gdyńska Sp. z o.o.. W Gdyni pływała po porcie, wychodząc też czasami w rejsy do Sopotu i Gdańska. W 2003 roku Żegluga Gdyńska została wchłonięta przez Żeglugę Gdańską i „Marina” stała się jej własnością. W sezonie 2004 skierowano ją do Elbląga, skąd wychodziła w rejsy wolnocłowe do Rosji. Do Gdańska powróciła rok później, aby w 2006 roku znów udać się do Elbląga, gdzie służyła jako magazyn towarów wolnocłowych.

W chwili obecnej „Marina” eksploatowana jest w oparciu o port gdyński w rejsach wycieczkowych po porcie. Przy dobrej pogodzie pływa również do Helu.

„MARINA” ex „Bereginja”

bud. 1990r. Moskowskij Sudostroitelnyi i Sudoremontnyi Zavod, Moskwa. Numer budowy: S-251; Projekt: R-51E; wyporność pełna: 152 t.; długość całkowita: 37,91 m; długość na linii wodnej: 36,00 m; szerokość: 6,50 m; wysokość burt: 1,70 m; wysokość statku nierozbieralna: 5,55 m; zanurzenie: 1,18 m.; napęd główny: 2 silniki wysokoprężne 6 cylindrowe typu 3D6Cz2; produkcji Mechaniczeskij Dvigatelnyj Zavod, Baranul; 2 śruby napędowe; załoga 3-4 osób; pasażerów: 200;

17-Marina-Szkarpawa-2006-WDanielewicz-nb

***

Na koniec kilka słów o losach czwartej „Moskwy”, która pokazała się na Zalewie Wiślanym w 1994 roku. Choć nosiła ona polską banderę - nigdy jednak polska nie była.

„NERIJA” zbudowana została w 1987 w ZSRR i pływała pod banderą Litewskiej SSR. Eksploatowało ją wówczas Управление Неманского пароходства (Uprawlenie Nemanskovo Parochodztwa) z siedzibą w Kownie, a portem macierzystym była Kłajpeda. Po uzyskaniu przez Litwę niepodległości w marcu 1990 roku na statku podniesiono banderę litewską, armator zmienił zaś nazwę na Nemuno Laivininkyste UAB.

W 1993 roku „Neriję” wzięło w dzierżawę Przedsiębiorstwo Usług Morskich Żegluga Ltd. w Gdańsku. Statek przybył do Elbląga w 1994 roku. Podniesiono na nim polską banderę. Przez dwa sezony „Nerija” pływała do Krynicy Morskiej, Fromborka i Tolkmicka. Kiedy okres dzierżawy się skończył, Żegluga Ltd. chciała statek kupić, ale jej właściciel nie był zainteresowany. W październiku 1995 roku „Nerija” wróciła więc do Kłajpedy, z powrotem pod litewską banderę. Niestety szczęście opuściło statek. Po zakończeniu sezonu 2000 (bodajże) „Neriję” odstawiono rutynowo na zimę. Pozostawiony bez opieki statek zapomniano jednak przedtem odwodnić. Skutki nie dały na siebie długo czekać. Mróz spowodował pęknięcie zaworów dennych (kingstonów) i statek zatonął. Wydobyty po roku z wody - nabyty został przez osoby prywatne po cenie złomu. Odkupieniem wciąż nadającej się do odbudowy „Neriji” zainteresowana była Żegluga Gdańska Sp. z o.o., lecz cena, jakiej zażądali Litwini była nie do przyjęcia. W rezultacie wrak nie został odbudowany i - według niepotwierdzonych informacji - po pewnym czasie zezłomowany.

„NERIJA”

bud. 1987r. Moskowskij Sudostroitelnyi i Sudoremontnyi Zavod, Moskwa. Numer budowy: nieznany; Projekt: R-51E; wyporność pełna:101,98 t.; długość całkowita: 38,91 m; długość na linii wodnej: 38,11 m; szerokość: 6,50 m; wysokość burt: 1,70 m; wysokość statku nierozbieralna: 5,55 m; zanurzenie: 1,13 m.; napęd główny: 2 silniki wysokoprężne 6 cylindrowe typu 3D6Cz2; produkcji Mechaniczeskij Dvigatelnyj Zavod, Baranul; 2 śruby napędowe; załoga 3-4 osób; pasażerów: 200;